Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2016

Οι μαρτυρίες.



Αν ξέραμε τι σημαίνουν ανθρώπινα δικαιώματα, τι διάκριση εξουσιών, τι συνταγματικό πολίτευμα, δε θα χρειαζόμαστε τις μαρτυρίες από τα κολαστήρια της μιας ή της άλλης ιδεοληψίας. Βέβαια, οι Έλληνες, ας μη μας διαφεύγει και αυτό, περισσότερο από ιδεοληπτικοί είμαστε πονηροί. Προτιμούμε να υπάρχει ένα κάποιο αντίπαλο δέος στην πραγματικότητά μας, οι ποικίλοι κομμουνισμοί ας πούμε, προκειμένου να εκβιάζουμε το γκουβέρνο για αργομισθίες, για λογής παροχές, κυρίως για να μας χρησιμεύει ως όπλο στον υπέρ πάντων αγώνα μας, στο πώς θα διατηρήσουμε δηλαδή το παράσιτο τεράστιο κράτος κατά το δυνατόν αλώβητο. Τάχα αγνοούμε ότι ο Ραούλ Κάστρο, ακριβώς ελλείψει συντάγματος, ελευθεριών, δικαιωμάτων, απέλυσε μισό εκατομμύριο δημόσιους υπαλλήλους με αποζημίωση το… σοσιαλιστικό μισθό ενός μήνα μόνο, ήτοι περί τα δεκαπέντε δολάρια (με τις τιμές των αγαθών, όταν υπάρχουν, περίπου ίδιες με απέναντι στο Μαϊάμι), και δεν άνοιξε ρουθούνι, δεν ακούστηκε κιχ –επιτρέψτε μου τις δύο στερεότυπες φράσεις.

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2016

Απέχθεια.

Απέχθεια

...κι ανάθεμα στη μνήμη του νεκρού δικτάτορα






Αν τυραννία σημαίνει κατάργηση της όποιας διάκρισης των τριών εξουσιών, το μη συνταγματικό καθεστώς δηλαδή, (οι ίδιοι νομοθετούν – κυβερνούν – δικάζουν), στην απεχθέστερη μορφή της, στα κουμμουνιστικά καθεστώτα, δεν είναι μόνο οι τρεις εξουσίες που ασκούνται από τους ίδιους, αλλά τους ανήκει επιπρόσθετα και ο ολοκληρωτικός έλεγχος στην οικονομία. Η ασφυξία, η απόλυτη απουσία της ελευθερίας μ’ άλλα λόγια. Αν, φέρ’ ειπείν, στις δυτικού τύπου δικτατορίες είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας είτε ως υπάλληλος σε ιδιωτική επιχείρηση μπορεί κάποτε να επιβιώσει λάθρα ένας αντιφρονών, στα κομμουνιστικά ακόμα και αυτό είναι αδύνατον. Δεν είναι για άλλο λόγο τόσο ανθεκτικά στο χρόνο, τόσο φονικά, αλλά και τόσο διαβρωτικά στις δομές και τις αξίες των κοινωνιών τους.

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2016

Λουκιανού: Ἰκαρομένιππος ἢ Ὑπερνέφελος.


Ἰκαρομένιππος, δηλαδή ο Μένιππος που έγινε Ίκαρος, και Ὑπερνέφελος, γιατί βρέθηκε πάνω από τις νεφέλες, τα σύννεφα.
Ο Μένιππος είναι ο Κυνικός φιλόσοφος από τα Γάδαρα της Κοίλης Συρίας, που έζησε τον 3ο αι. π.Χ., 300 με 400 χρόνια πριν από τον Λουκιανό, και που ο τελευταίος τον χρησιμοποιεί ως ιδεώδη κατά κάποιο τρόπο εκπρόσωπο της λαϊκής κυνικής φιλοσοφίας, την οποία περισσότερο συμμερίζεται, τον είδαμε, άλλωστε, τον Μένιππο, να πρωταγωνιστεί και στους Νεκρικοὺς Διαλόγους (1, 2).
Διαλογικό έργο και ο Ἰκαρομένιππος. Ο Μένιππος συζητά με φίλο του και του εξιστορεί το ταξίδι του στο διάστημα. Μένιππος ἡμῖν διοπετὴς πάρεστιν ἐξ οὐρανοῦ; / Ο Μένιππος μάς έρχεται από τον Δία κι απ’ τον ουρανό; θες να μου πεις, του λέει με απορία ο φίλος. Κι ο Μένιππος τού απαντά, Εἰ δὲ ἀπιστεῖς, καὶ τοῦτο ὑπερευφραίνομαι τὸ πέρα πίστεως εὐτυχεῖν / Το να μη με πιστεύεις, αυτό κι αν μ’ ευφραίνει, να ευτυχώ δηλαδή τόσο, που οι άλλοι να μη με πιστεύουνε. 
Το πράγμα διανθίζεται με κομψή λεπτή ειρωνεία.

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2016

Λουκιανού: «Θεῶν Διάλογοι» και «Ἐνάλιοι Διάλογοι».



Στο πρώτο έργο, το Θεῶν Διάλογοι, ήτοι σε 25 σύντομους διαλόγους, ο Λουκιανός με ύφος σκωπτικό, ευτράπελο, φωτίζει στιγμιότυπα από τη δραστηριότητα, κυρίως την ερωτική, των Ολυμπίων θεών, αντλώντας από τη μυθολογική παράδοση Ομήρου και Ησιόδου. Δεν ειρωνεύεται κάποιο θρησκευτικό συναίσθημα των σύγχρονών του, όπως ίσως το αντιλαμβανόμαστε εμείς σήμερα, πολλώ μάλλον δε γίνεται βλάσφημος. Άλλωστε, ακόμα και ο Όμηρος δεν παρουσίαζε πολύ διαφορετικά τους θεούς του Ολύμπου.

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016

Έγκλημα και (αυτο)τιμωρία / κριτική / Ο θάνατος του μισθοφόρου.





ΒΙΒΛΙΟ

Έγκλημα και (αυτο)τιμωρία

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΗΣ
Ο θάνατος του μισθοφόρου
εκδ. Το ροδακιό


Τ​​ο σώμα που απολαμβάνει, το σώμα που υποφέρει, το σώμα που φθίνει, πεθαίνει, αποσυντίθεται· η ερωτική επιθυμία και η σεξουαλική αναμέτρηση – στον ένα πόλο της οποίας ακτινοβολεί ο θρίαμβός της και στον άλλο καραδοκεί η μοναξιά της· το απρόοπτο, που καταλύει τη γραμμικότητα του βίου, ανατρέπει κανονικότητες, μεταμορφώνει την καθημερινότητα σε μια ηθική και πνευματική κόλαση· η αγωνία και η βαθύτατη θλίψη της ενοχής· η ανάγκη για τιμωρία· ο πόθος για αυτοεκμηδένιση: θέματα που αλληλοδιαπλέκονται στο μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή, άλλοτε λανθάνουν στην επιφάνεια της αφήγησης και άλλοτε κυριαρχούν καταλυτικά, σε μια γραφή ελαστικής υφής που αγγίζει τα άκρα, αναδιπλώνεται, αυτοαναφλέγεται, εκρήγνυται.
Κεντρικός ήρωας ο Ηλίας. Φιλόλογος σε επαρχιακό Γυμνάσιο (παρ’ ότι η επαρχία εδώ είναι η κοσμοπολίτικη Κως), σαράντα πέντε ετών, σχετικά μοναχικός, εργένης εκ πεποιθήσεως, αμφισεξουαλικός, αρκετά δεμένος με την οικογένειά του και δη με τους γέροντες γονείς του, θα γνωρίσει στο γυμναστήριο τον Γιούρι, έναν πολύ νεότερό του επαγγελματία οπλίτη. Το αρρενωπό κάλλος του νεαρού συγκινεί τον Ηλία – ωστόσο το ενδιαφέρον του μεγαλύτερου άνδρα δεν έχει, στην αρχή τουλάχιστον, σεξουαλική χροιά. Η σχέση τους δεν χωράει σε γνωστά καλούπια. «Ο Γιούρι μπορούσε να είναι ο γιος που δεν είχε, ο ιδανικός μαθητής που δεν είχε, ήτανε η εικόνα της ομορφιάς στην όψη και στον εσωτερικό του κόσμο, τα νιάτα, συνεκδοχικά η ζωή». Συνδέονται πρόσκαιρα (ο Ηλίας αναλαμβάνει να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα στον Γιούρι, ο οποίος έχει αποφασίσει να επιστρέψει, έστω και καθυστερημένα, στο σχολείο), αλλά μόλις τελειώσει η σύντομη περίοδος της διδασκαλίας, ο νεαρός εξαφανίζεται. Ο Ηλίας τον αναζητά παντού, παγιδευμένος στην εμμονή, τον ξανασυναντά, περνούν μερικές ώρες μαζί και κατά λάθος τον σκοτώνει. Γύρω όμως από αυτήν τη φαινομενικά απλή ιστορία, ο συγγραφέας υφαίνει έναν λεπτοδουλεμένο ιστό από αδιάκοπες συναισθηματικές μεταπτώσεις, από τη στιγμιαία ευδαιμονία ώς την πνευματική και σωματική κατάρρευση, εισάγει στοιχεία αστυνομικής πλοκής στην εξιστόρηση όσων θα επακολουθήσουν το μοιραίο ατύχημα, και κορυφώνει το σασπένς με δεξιότητα σχεδόν δαιμονική. Και είναι έξοχος ο τρόπος με τον οποίο ο Νικολής περικυκλώνει το θέμα του, έξοχος ο τρόπος με τον οποίο δημιουργεί κλιμακωτά, με ιδιαίτερη αίσθηση του μέτρου και της αναλογίας, μιαν ατμόσφαιρα απόλυτου ζόφου.

Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2016

Αδράνεια προνεωτερική.


(Ρητορικό το ερώτημα, βέβαια.) Αυτός ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δύο θέσεις δίπλα στον πιο προβεβλημένο σύγχρονο ηγέτη της φιλελεύθερης δύσης, ποιο θεσμό της πολιτείας εκπροσωπεί;

Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016

Λουκιανού: Εταιρικοί Διάλογοι / Διάλογος Κρωβύλης και Κόριννας.



ΚΡΩΒΥΛΗ: Κόριννα, κόρη μου, δεν ήτανε και τόσο φοβερό όσο το νόμιζες, να γίνεις δηλαδή γυναίκα από παρθένο κορίτσι. Το ’μαθες πια, κι όχι μόνο το ’ζησες μ’ ένα ωραίο παιδί, ένα παλικαράκι, αλλά κέρδισες και το πρώτο σου χαρτζιλίκι, μία μνα, με την οποία αμέσως κιόλας θα σου αγοράσω κολιέ.

ΚΟΡΙΝΝΑ: Ναι, μανούλα μου, όμως να ’χει και μερικές χάντρες να λαμπυρίζουνε, όπως το κολιέ της Φιλαινίδας.

ΚΡΩΒΥΛΗ: Ναι, το ίδιο θα ’ναι. Άκου με όμως και για όσα πρέπει να κάνεις και για το πώς θα συμπεριφέρεσαι στους άντρες∙ γιατί άλλη δυνατότητα να ζήσουμε, κόρη μου, δε μας απόμεινε, και δύο χρόνια τώρα, αφότου πέθανε ο μακαρίτης ο πατέρας σου, ξέρεις πώς τα βγάζουμε πέρα. Όσο εκείνος ζούσε, δε στερούμασταν τίποτε∙ γιατί ήτανε χαλκιάς, ξακουστός στον Πειραιά, κι όλοι παίρνουνε όρκο πως δε θα υπάρξει χαλκιάς σαν τον Φιλίνο άλλος ποτέ. Μετά το θάνατό του, πρώτα πούλησα τις τσιμπίδες, το αμόνι και τη σφύρα για δυο μνες, κι απ’ αυτές περάσαμε επτά μήνες, έπειτα άλλοτε υφαίνοντας, άλλοτε κλώθοντας νήμα για το υφάδι ή για το στημόνι εξασφάλιζα μόλις και μετά βίας το φαΐ μας. Όμως μεγάλωνα εσένα, τη θυγατέρα μου, και στήριζα πάνω σου τις προσδοκίες μου.

ΚΟΡΙΝΝΑ: Για τη μνα το λες αυτό;

Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2016

Λουκιανού: Ἑταιρικοὶ Διάλογοι.



Στους Ἑταιρικούς, περισσότερο από όσο στους άλλους διαλόγους του, διαφαίνεται η επίδραση που δέχτηκε ο Λουκιανός από τη Νέα Κωμωδία. Εδώ το ύφος δεν είναι σατιρικό, δε γελάει με ξιπασμένους σοφιστές ή ανόητες δοξασίες, αντίθετα παρατηρεί σχεδόν με τρυφερότητα χρονικογράφου, όχι δίχως ελαφριά θυμηδία, τα ήθη και την καθημερινότητα των κοριτσιών που εκδίδονται, σπρωγμένα τα περισσότερα από την ανέχεια (από την ίδια τη μάνα τους συχνά, -οικογενειακή κατάσταση: δύο γυναίκες, μάνα-κόρη, μόνες και άπορες), πιο κοντά στη νεοελληνική ηθογραφική εικόνα της λαϊκής πόρνης, παρά της εταίρας, της καλλιεργημένης συνοδού και παλλακίδας, όπως την ξέρουμε από τις διάσημες εταίρες της κλασικής αρχαιότητας. Αλλά το όλο κείμενο διαβάζεται με πολύ ενδιαφέρον, μοιάζει με νωπογραφίες από τις γειτονιές μιας εποχής και μιας πόλης, της Αθήνας του 2ου μ.Χ. αιώνα, τοιχογραφίες ποικιλμένες με μικρές σπαρταριστές λεπτομέρειες.

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2016

Λουκιανού: Νεκρικοί Διάλογοι / Χάροντα και Ερμή.

(Κύρια πρόσωπα του διαλόγου, ο Ερμής, ο Χάροντας και ο κυνικός φιλόσοφος Μένιππος.)

ΧΑΡΟΝΤΑΣ: Ακούστε πώς έχουν τα πράγματα για σας. Είναι πολύ μικρή για όλους η βάρκα, όπως βλέπετε, με ξύλα σαθρά, και μπάζει από πολλές μεριές, κι αν γείρει από τη μια ή από την άλλη πλευρά, γρήγορα θα μπατάρει. Εσείς, πάλι, μου ’ρθατε τόσοι πολλοί μαζί, και πολλά κουβαλώντας ο καθένας. Αν λοιπόν μαζί με τούτα επιβιβαστείτε, φοβάμαι πως ύστερα θα το μετανιώσετε, ιδίως όσοι δεν ξέρετε καλό κολύμπι.

ΕΡΜΗΣ: Τι να κάνουμε, λοιπόν, για να ’χουμε καλό ταξίδι;