Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2016

Ο θάνατος του μισθοφόρου / το ελάχιστο δείγμα.




Πότε – πότε αισθανόταν τον εαυτό του σαν το περίβλημα ενός πιο πραγματικού κόσμου, εσωτερικού, τον οποίο ο ίδιος επόπτευε από ψηλά, από το θόλο του, αλλά και όσα περιέβαλλαν αυτό τον κόσμο (όσα βρίσκονταν έξω από το σώμα του) του φαίνονταν γκρίζα και θολά και, όπως τα προσπέρναγε γύρω του αδιάφορα, στο τέλος και επουσιώδη.



Άλλα αποσπάσματα, ήδη δημοσιευμένα, (δύο στις Στάχτες και ένα στην Κλεψύδρα): 1, 2, 3.

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2016

Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2016

Στράτωνος Μοῦσα Παιδικὴ σε μετάφραση Γιώργου Ιωάννου.

Ο συνειρμός από τις Επιστολές του Φιλόστρατου με οδήγησε ακόμα μια φορά στη Μούσα (σε μετάφραση) του Γιώργου Ιωάννου. Η Μούσα Παιδική αποτελεί το δωδέκατο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας. Την Παλατινή απαρτίζουν συνολικά περί τα 3700 ποιήματα (από τον 7ο π.Χ αι. έως τον 6ο μ.Χ.) που κατάρτισε στις αρχές του δέκατου αιώνα επί Λέοντος Σοφού στην Κωνσταντινούπολη ο πρωθιερέας των ανακτόρων Κωνσταντίνος Κεφαλάς, και μοναδικό αντίγραφο της οποίας βρέθηκε το 1606 στην Παλατινή Βιβλιοθήκη της Χαϊδελβέργης. Από τους 26 ποιητές που ανθολογούνται στη Μούσα, και από τα εν συνόλω 258 ποιήματα, κυρίως λογοτεχνικά επιγράμματα, τα 94, τα περισσότερα απ' όποιον άλλον της συλλογής, ανήκουν στον Στράτωνα τον εκ Σάρδεων, ποιητή του 2ου αι. μ.Χ., της εποχής της Δεύτερης Σοφιστικής.
Σταχυολογώ από την εισαγωγή του Γιώργου Ιωάννου (Εκδόσεις Κέδρος 1979) αυτούσια: «Κατά μία άποψη ολόκληρο το δωδέκατο βιβλίο αποτελεί τμήμα ανθολογίας, που είχε καταρτίσει ο Στράτων, και ο Κεφαλάς το περιέλαβε μέσα στη γενικότερη, θεματικής δομής, ανθολογία του.» (σελ. 11) «Πέρα όμως από τη θεματογραφία τους, που ποιητικά δεν βαραίνει, πολλά από τα κείμενα της Μούσας αποτελούν ποιητικά αριστουργήματα εκφραστικής λεπτότητας, ανθρώπινης τρυφεράδας, αλλά και συχνά και τραγικού σπαραγμού. Η σκληράδα της ζωής στις διάφορες περιπτώσεις και φάσεις της, καθώς και το ερωτικό αδιέξοδο, δίνεται με χίλιους τρόπους, πράγμα που τους χαρίζει γενικότερο πνευματικό και ανθρώπινο ενδιαφέρον, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη.» (σελ. 12)    

Ορισμένα από τα ποιήματα του Στράτωνα (με την ορθογραφία και τη στίξη της έκδοσης –άλλαξα μόνο το πολυτονικό σε μονοτονικό):

(178.)
Είχα κορώσει με τον Θεύδι, σαν έλαμπε ανάμεσα στ’
αγόρια,
όπως ο ήλιος που ανατέλλει μέσα στ’ άστρα.
Γι’ αυτά τα ίδια φλέγομαι και τώρα,
αν και νυχτώνει το κορμί του από το χνούδι.
Μα ο Θεύδις και στη δύση του, ήλιος ακόμα είναι.

Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2016

Φιλόστρατος: Ἐπιστολαί.



Πρόκειται για corpus 73 επιστολών, στην πλειονότητά τους ερωτικών, κατά το συνήθειο των σοφιστών να απευθύνουν κείμενα σε επιστολικό ύφος ερωτικού χαρακτήρα σε υπαρκτούς ή και φανταστικούς αποδέκτες. Ο Φιλόστρατος (προηγούμενες αναρτήσεις 1, 2) απευθύνει τις επιστολές του τόσο προς άντρες (εφήβους ερωμένους) όσο και προς γυναίκες. Στις πρώτες, που θυμίζουν την κομψή ειρωνεία του Στράτωνα (Στράτωνος Μοῦσα Παιδική), συνήθως προσπαθεί να κάμψει τους δισταγμούς του ποθούμενου καλοῦ μειρακίου / όμορφου αγοριού, προειδοποιώντας τον πόσο γρήγορα θα τον αφήσει η τρυφερή του νιότη, θα βγάλει γένια δηλαδή, και μαζί θα τον εγκαταλείψουν και οι εραστές, και στις δεύτερες, ομολογώντας την άλωσή του από τον ερωτικό πόθο προς τα γυναικεία θέλγητρα. 
Τα συχνότερα μοτίβα του είναι τα ρόδα (το άρωμα, τα πέταλα, τα σέπαλα, τ’ αγκάθια∙ η συναγωνιστική σχέση της ομορφιάς τους με του ποθούμενου προσώπου), επίσης η σχέση όρασης – ματιών και έρωτα: η ψυχή είναι μία ακρόπολη, η πύλη της είναι τα μάτια, μέσ’ απ’ τα μάτια εισβάλλει ή και τρυπώνει λάθρα ο πολιορκητής, και πια ο ερωτευμένος θρηνεί την απώλεια της ελευθερίας του. Και ένα ακόμα, και μάλιστα με εμμονή, σχεδόν στα όρια του φετίχ, τα ξυπόλυτα (αδιακρίτως φύλου) πόδια.
Προσεγμένη αττικίζουσα γλώσσα και ύφος (Δεύτερη Σοφιστική).

Μερικά παραδείγματα:

(ιγ’ / προς άντρα) (…) Έρπουν τα πρώτα γενάκια στους κροτάφους σου, στα μάγουλά σου φύτρωσε πια χνούδι, ολόκληρο το πρόσωπό σου ετοιμάζεται να παραδοθεί στις τρίχες. Προτού, λοιπόν, φύγει από πάνω σου ολότελα η άνοιξη, πριν έρθει και σταθεί ο χειμώνας, παραδώσου -στο όνομα του Έρωτα- σε τούτα δω τα γένια μου, στα οποία θα πρέπει εγώ αύριο να δίνω όρκους.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2016

Αναζήτηση ατομικότητας στην πόλη.

Αναζήτηση ατομικότητας στην πόλη

ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ











[Καθημερινή, 24-9-2016 / Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Νίκος Βατόπουλος αναφέρεται στη Διονυσία: 1, 2. Οι υπογραμμίσεις δικές μου.]
Οι ιστορίες του άστεως αναδύονται, με πολλαπλές προσεγγίσεις, στη λογοτεχνία μετά το 2010.

To 1978, o Mένης Κουμανταρέας είχε ανανεώσει την ανατομία του άστεως με την «Κυρία Κούλα». Ο ηλεκτρικός ήταν η κινούμενη σκηνή που απομάκρυνε την Αθήνα από την ηθογραφία και μας έδινε ήρωες γεμάτους ρωγμές. Την ίδια εποχή (1977), η ξεχασμένη νουβέλα «Μετακόμιση» (εκδ. Κέδρος) του Τριαντάφυλλου Πίττα όριζε νέο πλαίσιο για την αναδιάταξη της οικογένειας και των σχέσεων, λίγα χρόνια πριν την εμφάνιση της περίφημης γενιάς του ’80 που ανανέωσε τη γλώσσα. Οι νέες προσεγγίσεις πάνω στην αστική ζωή μέσα από τη λογοτεχνία δίνουν διαρκώς νέα έργα από τη μεταπολίτευση και μετά, αλλά αυτό που συμβαίνει μετά το 2010 έχει ιδιαίτερη ένταση.
Δεν προκαλεί, φυσικά, εντύπωση ότι η αλλαγή της αστικής καθημερινότητας τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει κύμα νέας γραφής, με διαβαθμίσεις και αποχρώσεις ποιότητας, φόρμας, αυτοαναφορικότητας, εμμονών και ευρυχωρίας, αλλά το σύνολο, σχεδόν, της παραγωγής έχει μετακινήσει την Αθήνα σε ένα οξύμωρο και γκροτέσκο τοπίο. Οπως και να το δει κανείς, νέοι ανθρωπότυποι αναδύoνται και η ανατομία στη μοναξιά προτείνει παράλληλα και αναθεωρημένες εκδοχές της αποξένωσης. Μία λογοτεχνική πόλη σιωπής, κραδασμών, οργής, ματαίωσης αλλά και ανάταξης, σταδιακά γεννιέται.
Συγγραφείς από τη νέα και τις παλαιότερες γενιές τροφοδοτούν τη νέα λογοτεχνική Αθήνα. Μου είχε κάνει εντύπωση η νουβέλα του Γιάννη Τσίρμπα «Η Βικτώρια δεν υπάρχει» (εκδ. Νεφέλη, 2013), στην οποία με έναν αρκετά σκοτεινό και συμβολικό τρόπο όριζε τη νέα ανθρωπογεωγραφία. Ο Κωνσταντίνος Δ. Τζαμιώτης είχε δώσει με το μυθιστόρημα «Η πόλη και η σιωπή» (εκδ. Καστανιώτη, 2013) μία ακτινογραφία της καθημερινότητας στην προθήκη ενός πλήρους διαγράμματος ηθικών διλημμάτων. Ο Αντώνης Νικολής με τη «Διονυσία» (εκδ. Ροδακιό, 2013) είχε οργανώσει με σάρκα και αίμα έναν ισχυρό γυναικείο ανθρωπότυπο από τη μικρή κοινωνία στην ανωνυμία της Αθήνας. Περιπτώσεις όπως της Μαρίας Μήτσορα ή του Σωτήρη Δημητρίου, με σκέψη πάνω στο νέο άστυ επί πολλά χρόνια, συνέβαλαν και αυτές στο νέο ρεύμα. Από τα πιο πρόσφατα, αξιομνημόνευτο το διήγημα «Νυχτερινό Ρεύμα» από την ομώνυμη συλλογή του Κώστα Κατσουλάρη (εκδ. Πόλις, 2015) αλλά και οι υπερτοπικοί, εν μέρει, αμφίσημοι και απρόβλεπτοι χαρακτήρες του Νικόλα Σεβαστάκη («Αντρας που πέφτει», εκδ. Πόλις, 2015). Η Ερση Σεϊρλή με το «Ρέκβιεμ: η τριλογία της Αθήνας» διεισδύει σταδιακά στην πόλη του νέου αιώνα και εν τέλει την κυκλώνει (εκδ. Απόπειρα, 2016). Ο Αλέξης Πανσέληνος με την «Κρυφή Πόρτα» (εκδ. Μεταίχμιο, 2016) εστιάζει στη μικρογεωγραφία του αστικού διαμερίσματος και αρχιτεκτονεί σχέσεις με βάση την κάτοψη της αθηναϊκής ζωής. Με τη νέα του συλλογή, «Πλατεία Μεσολογγίου» (εκδ. Ολκός, 2016), ο Βαγγέλης Προβιάς προχωράει σε μία θεώρηση ανθρώπινων τύπων, μέσα και έξω από το άστυ, με την Πλατεία Μεσολογγίου ως συμβολική λίμνη αστικής ζωής.
Αναβλύζει η ανάγκη ορισμού μιας νέας ατομικής συνθήκης σε μία κόψη ιστορικού χρόνου.

Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2016

Φιλόστρατος: Γυμναστικός.



Ο Γυμναστικός (λόγος), πραγματεία για τον αθλητισμό, σωστότερα την προετοιμασία, την προπόνηση των αθλητών, αποδίδεται με κάποια επιφύλαξη στον Φιλόστρατο και το πιθανότερο ανήκει στα έργα του που αποσκοπούσαν στη διδασκαλία των μαθητών της σοφιστικής σχετικά με τη διαπραγμάτευση ενός (κατά το υπόδειγμα) θέματος. Εδώ το θέμα είναι ο γυμναστής, ο προπονητής όπως λέμε σήμερα, που οφείλει να είναι κάτοχος σοφής τέχνης –η λέξη στους αρχαίους με την έννοια της επιστημονικής και καλής εμπειρικής γνώσης- της γυμναστικής τέχνης, που δανείζεται πολλά και από την άλλη σπουδαία τέχνη, την ιατρική, και βρίσκεται ανάμεσα σ’ αυτήν και την παιδοτριβικήν, τη διδασκαλία άθλησης σε παιδιά, καθώς από το γυμναστή θα γίνει όχι μόνο η επιλογή αλλά και η διαμόρφωση και η ανάπτυξη της σωματικής ρώμης του αθλητή.
Εντυπωσιάζει πόσες πολλές πληροφορίες, θα έλεγα εξειδικευμένου επαγγελματισμού, υπήρχαν ήδη συγκεντρωμένες γύρω από ό,τι ονομάζουμε πρωταθλητισμό, αλλά και γενικότερα την άθληση. Ο ελληνορωμαϊκός κόσμος υπήρξε πραγματικά το μεγάλο, το λαμπρό προοίμιο του δικού μας. Αν εξαιρεθεί ο τεχνολογικός εξοπλισμός, αλλά και πάλι είναι τόσο γοητευτικό, ἵνα μὴ εἴπω συγκινητικό, να διαβάζεις για το ομορφόπαιδο τον Πολυμήστορα από τη Μίλητο, που νίκησε στο στάδιον, το δρόμο σταδίου –περίπου 200 μέτρα- στην πρώτη ολυμπιάδα που καθιερώνεται το αγώνισμα και για τους παίδες, την 46η, παῖς ἦν καλὸς Πολυμήστωρ ὁ Μιλήσιος, ὃς τῇ ῥύμῃ τῶν ποδῶν λαγὼν ἔφθανε (παρ. 13) / ήτανε ωραίο παιδί ο Πολυμήστορας ο Μιλήσιος, που με την ταχύτητα των ποδιών του έφτανε και λαγό, θέλω να πω ελλείψει ρολογιών ακριβείας εκείνοι οι άνθρωποι κατέφευγαν στα σχήματα του λόγου, που εμπλουτίζουν –μη λησμονούμε- και το νου.

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2016

Heaven's Gate / Η Πύλη της Δύσης -η εισαγωγή από τη μουσική επένδυση.

Heaven's Gate Soundtrack, Slow Water.
Από τη μουσική επένδυση της μοιραίας για την καριέρα του ταινίας του Μάικλ Τσίμινο / Michael Cimino (3/2/1939-2/7/2016) Η Πύλη της Δύσης / Heaven's Gate (1981). Μουσική του David Mansfield (1956-).

 
Ο David Mansfield.

Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2016

Το κεφάλι της Μέδουσας.

Το κεφάλι της Μέδουσας

Αλήθειες αδυσώπητες, αποτρόπαιες
Athens Voice, 17/9/2016.
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:
Μέδουσα, ελαιογραφία γύρω στα 1597 (Πινακοθήκη Ουφίτσι , Φλωρεντία), έργο του Καραβάτζιο / Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)

Υπάρχουν αλήθειες αδυσώπητες, αποτρόπαιες. Κάτι σαν το τέρας της μυθολογίας με τα μαλλιά από φίδια, τη Μέδουσα. Έπεσα πάνω σε μια τέτοια πρόσφατα. Σε βίντεο τοπικού τηλεοπτικού σταθμού που διακινείται στο facebook μια νεαρή λιμενικός μιλάει με αφοπλιστική αμεσότητα, περιγράφει τις συνθήκες της δουλειάς της, κι όταν ρωτιέται τι τη συγκινεί περισσότερο κατά τις διασώσεις μεταναστών και προσφύγων, απαντάει, τα μωρά που μαζεύουν από το νερό οι λιμενικοί, που κλαίνε στις αγκαλιές τους, που όμως συχνά οι γονείς δείχνουν ν’ αδιαφορούν γι’ αυτά, «Πρώτα να σωθούμε εμείς∙ έχουμε κι άλλα, ή θα κάνουμε άλλα».

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2016

Έιμι Γουαϊνχάουζ (14 Σεπτεμβρίου 1983 - 23 Ιουλίου 2011).

Amy Winehouse: Back to Black.

Φιλόστρατος: Τὰ ἐς τὸν Τυανέα Ἀπολλώνιον.



Ο Φλάβιος Φιλόστρατος ή Φιλόστρατος ο Αθηναίος όπως αποκαλούσε ο ίδιος τον εαυτό του, δεύτερος στη σειρά τεσσάρων με το ίδιο όνομα καταγόμενων από τη Λήμνο και λίγο ή πολύ συγγενών μεταξύ τους, εξ αυτού και Φιλόστρατος Β’, θεωρείται από τους αντιπροσωπευτικότερους του κινήματος -που άλλωστε εκείνος ονομάτισε-, της Δεύτερης Σοφιστικής, διακεκριμένος σοφιστής στο τέλος 2ου – αρχές 3ου αι. μ.Χ. Γεννήθηκε στη Λήμνο ανάμεσα στο 160 με 170 μ.Χ. και απεβίωσε (στην Αθήνα ή στην Τύρο) γύρω στο 244 με 249. Σπούδασε στην Αθήνα και εγκαταστάθηκε στη Ρώμη στα χρόνια του Σεπτίμιου Σεβήρου (193-211). Τον περιέβαλλε με την εύνοιά της η Ιουλία Δόμνα, η φιλόδοξη σύζυγος του Σεπτίμιου, μέχρι και την αυτοκτονία της, το 217, που πρέπει να θεωρήσουμε και όριο γραφής της βιογραφίας του Απολλώνιου Τυανέα, κείμενο που συνέθεσε ο Φιλόστρατος ύστερα από παρότρυνση της αυτοκρατορικής συζύγου. Μετά το θάνατο της Ιουλίας Δόμνας είτε επέστρεψε στην Αθήνα είτε κατευθύνθηκε στην Τύρο όπου συνέχισε ως δάσκαλος της σοφιστικής. Ο Φιλόστρατος υπήρξε αττικιστής καθαρολόγος, όμως με ελευθερία και χάρη στο ύφος του. 
Ο Απολλώνιος από τα Τύανα της Καππαδοκίας, ο βιογραφούμενος από τον Φιλόστρατο, γεννήθηκε στις αρχές του 1ου αι, περίπου συνομήλικος του Χριστού, ήταν ο νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος με τη μεγάλη φήμη του σοφού και «θαυματουργού» που οι εθνικοί προσπάθησαν να αντιτάξουν στον ιδρυτή της ραγδαία διαδιδόμενης χριστιανικής θρησκείας. Η βιογραφία που εκπόνησε ο Φιλόστρατος εκτείνεται σε οκτώ βιβλία / μακροσκελή κεφάλαια, για την οποία λέει ότι αντλεί πληροφορίες από όσα είχε καταγράψει ο αυτόπτης μαθητής και σύντροφος του Απολλώνιου, Δάμις από τη Νινευή της Συρίας (πηγή και πρόσωπο του οποίου σήμερα αμφισβητείται και η ύπαρξη).